Yade's word-inital SCH- in Dutch
04/09/15 14:47
Dutch version
In het voorjaar van 2015 kon ik mijn website tijdelijk zelf niet bereiken en daarom verscheen een versie van dit blog via Marc van Oostendorp op Neder-L. De moeder vanYade maakte een filmpje van haar uitspraak terwijl ze aan het tekenen was. Ik plaats het hier nogmaals met wat toevoegingen.
Yade’s SROOL
video
Het is natuurlijk vreemd in het Nederlands al die woorden die met beginnen. Oorspronkelijk begonnen die met , zoals nu nog gebruikelijk is in oostelijke dialecten, Noord-Holland, rond Kortrijk en ten zuiden van Aalst en Sint-Truiden. SK, dat ligt makkelijk in de uitspraak. SJ, zoals de Engelsen en Duitsers en de Limburgers doen is ook makkelijk. Maar SCH…!
We kunnen in de Fonologische Atlas van de Nederlandse dialecten, deel IV kijken naar de kaart 9 schip en 10 school (FAND, IV). Het commentaar bij die kaarten geeft aan dat verandering van [sk] naar [sx] weliswaar één articulatie-eigenschap verliest ([k] past zich aan bij [s] door [-continuant] te worden, maar die combinatie van twee continuanten bestaat alleen maar in dit cluster, en in geen enkel ander van de vele clusters die het Nederlands heeft: op zichzelf mag het cluster eenvoudiger lijken, maar qua positie in het totale klanksysteem is het onnatuurlijk, een buitenbeentje; onze zustertalen hebben dat vreemde cluster dan ook niet.
Mijn kleindochter is nu bijna 5 jaar en ze zit in de eerste groep op een basisschool, ergens in Amsterdam. Ze heeft een eigenaardige uitspraak van de consonantcluster aan het woordbegin, die ze consequent toepast. Haar broertje doet dat niet. Ze heeft het ook niet van haar vader en moeder, en ik kan me niet herinneren dat haar moeder ooit zo praatte op de leeftijd die nu de hare is. Deze combinatie komt in geen enkel van de Nderelandse dialecten voor. Het duurde even voordat ik in de gaten had dat het iets anders was dan een uitspraakprobleempje in de kindertaalontwikkeling.
Haar realisatie is onafhankelijk van de volgende klinker, dus schiet, schip, schep, scheef, schaap, schap, schop, school, schoen, schuiven, schuur beginnen bij haar allemaal met [ s r ].
Yade is nog niet toe aan het schrijven van de meeste lettercombinaties, al is ze wel begonnen met die van de lange klinkers, dus ze heeft zich de orthografie van woorden met consonantclusters als in school nog niet eigen gemaakt. Met haar gehoor is niets mis, met haar tong ook niet; ze heeft geen enkele moeite met de uitspraak van: / ɣ / en / χ, ʁ /.
Wat ze doet ligt op een hoger niveau en heeft te maken met wat haar perceptie is van het / s χ /-cluster. En die heeft te maken met haar /r/ en hoe die in haar regio wordt gerealiseerd. Ze heeft natuurlijk een lichte ‘Gooise’ / ɻ / na een vocaal, gezien waar ze woont, maar ze heeft ook de geschraapte, meer stemloze achter-r / χ / van de regio. Daardoor zegt ze aan het woordbegin: / χ /egen ‘regen’, / χ /aden ‘raden, / χ /at ‘rad’, / χ /oot ‘rood’ en dergelijke.
Ze interpreteert de stemloze [ χ ] in /sx/ dus als een geschraapte achter-/r/ en omdat de /s/ alveolair is (voor, tegen het harde verhemelte) wordt ook de / r / daar gerealiseerd als [ r ]. Het begin van die / r / is stemloos, maar vlak voor de klinker krijgt die al wat stem. Je zou hem dus ook als [ ̥rr ] kunnen typeren. Hypercorrectie komt een enkele keer voor, maar dat heb ik alleen gehoord als ze aan het kleuren is: “ik moet de /s r o d ə/ stift hebben”. In dit woord, en in de positie voor een achterklinker realiseert ze de cluster ook als [ s ɽ ] met lichte retroflexie op de /r/.
Marc van Oostendorp wees me erop dat ze zo een gat vult in het nederlandse taalsysteem. In onze taal komen aan het woordbegin wel clusters van / s / met liquida voor, maar alleen met een / l / : sliep, sleep, slaan, slap, sloop, slop, sloep, sluw, sluit, slijp. Het cluster van / s / en / r / lijkt in het Nederlands aan het woordbegin te ontbreken, maar dat is niet zo in de úítspraak van veel mensen die het woordbegin van woorden als schriel, schreef, schraal, schrap, schrob, schrijf realiseren als [s r ].
Yade’s heranalyse / s r / van / s x / vult op een andere manier het gat ook op. Ik ben benieuwd hoe ze haar systeem gaat loslaten.
English Version
Spring 2015 I could not upload to my website, and thus Marc van Oostendorp placed this blog on the Dutch Linguistics website Neder-L. Yade busy at drawing, her mother recorded a short movie. I post it here anew with some additions.
Yade’s SROOL
movie
It is a strange fact, all those words in Dutch that begin with-. Some dialects of Dutch, and our sister languages let not begin any word in that way. Originally those words began with [sk], as is usual in our eastern dialects, in North-Holland, around Kortrijk and out of Aalst and Sint-Truiden. SK is easy to pronounce. SJ, as is the way to do like English, Germans and Limburgers, is easy too. But for SCH…!
When we look up map 9 schip, and map 10 school of the Fonologische Atlas van de Nederlandse dialecten, vol. IV we see the realisations in Dutch dialects. The commentary to those maps indicates that the change from [sk] to [sx] results in the loss of only one articulation feature ([k] assimilates to [s] by becoming [-continuant]), but the combination of those two continuants exists only in this particular cluster, and is not occurring in any of the many clusters that exist in Dutch; in itself, the [sx] may thus seem simpler than [sk], but its position in the whole of the sound system of Dutch is unnatural, an outsider. Our sister languages do not have it.
My granddaughter, now nearly 5 years old, is at elementary school, first group, somewhere in Amsterdam. She pronounces always the word initial consonant cluster in a rather peculiar way. Her brother, who you may hear in the background, never did so. She can’t have it from her parents, and I don’t remember that her mother did ever speak in that way when she had that age. This combination is non-existent in Dutch dialects (see FAND IV, 9-10). It took some time to sink in that it was something more than a mere small pronunciation problem during child language development.
Her realisation is not conditioned by the character of the following vowel, and so schiet, schip, schep, scheef, schaap, schap, schop, school, schoen, schuiven, schuur (‘shoot, ship, scoop, oblique, sheep, shelf, kick, school, shoe, shove, shed’) all begin in her pronunciation with [ s r ].
Yade has not yet reached the stage of writing character clusters, although she began to write those of the long vowels, thus she doesn’t know the orthography of words with consonant clusters as in school. Hearing is excellent, no problems as regards her tongue; she does not have any problems with the pronunciation of: / ɣ / en / χ, ʁ /.
The thing she does is at a higher level and is a function of her perception of the / s χ /-cluster. It is related wit her m/r/ and how that one is realised in her region. Of course, given where she lives, she has a light ‘Gooise’ / ɻ / after a vowel, but she utilises also the raspy variant, the voiceless backed-r / χ / of the region. And so she says word initially: / χ /egen ‘rain’, / χ /aden ‘guess, / χ /at ‘wheel’, / χ /oot ‘red’ and so on.
Consequently, she constructs the voiceless [ χ ] in /sx/ as a rasped back-/r/ , and the /s/ being alveolar front, against the hard palate), also / r / is realised as [ r ] at that place of articulation. The beginning of that / r / is voiceless, but before the passage into the vowel it gets some voice already. One might transcribe [ ̥rr ]. Hypercorrection occurs two or three times, but I heard it her saying only when busy colouring: “ik moet de /s r o d ə/ stift hebben” (‘I must have the red felt-tip’). She realises this cluster in this word, and also in the position before a back vowel as [ s ɽ ] with slight retroflexion on /r/.
Marc van Oostendorp pointed out to me that she is filling a lacuna in the linguistic system of Dutch in this way. Dutch does have clusters van / s / plus liquida at the beginning of words, but restricted to this with / l / : sliep, sleep, slaan, slap, sloop, slop, sloep, sluw, sluit, slijp (‘slept, drag, demolition, dead end, sloop, sly, close, whet’). I looks like the cluster / s / plus / r / does not exist in Dutch word initially, but that is not the case in the pronunciation of the many people who the beginning of words like schriel, schreef, schraal, schrap, schrob, schrijf (‘skinny, wrote, arid, braced, scrub, write’) realise as [s r ].
Yade’s reanalisys / s r / of / s x / is filling the lacuna in another way too. I wonder how she will drop this system.
In het voorjaar van 2015 kon ik mijn website tijdelijk zelf niet bereiken en daarom verscheen een versie van dit blog via Marc van Oostendorp op Neder-L. De moeder vanYade maakte een filmpje van haar uitspraak terwijl ze aan het tekenen was. Ik plaats het hier nogmaals met wat toevoegingen.
Yade’s SROOL
video
Het is natuurlijk vreemd in het Nederlands al die woorden die met
We kunnen in de
Mijn kleindochter is nu bijna 5 jaar en ze zit in de eerste groep op een basisschool, ergens in Amsterdam. Ze heeft een eigenaardige uitspraak van de consonantcluster
Haar realisatie is onafhankelijk van de volgende klinker, dus
Yade is nog niet toe aan het schrijven van de meeste lettercombinaties, al is ze wel begonnen met die van de lange klinkers, dus ze heeft zich de orthografie van woorden met consonantclusters als in school nog niet eigen gemaakt. Met haar gehoor is niets mis, met haar tong ook niet; ze heeft geen enkele moeite met de uitspraak van
Wat ze doet ligt op een hoger niveau en heeft te maken met wat haar perceptie is van het / s χ /-cluster. En die heeft te maken met haar /r/ en hoe die in haar regio wordt gerealiseerd. Ze heeft natuurlijk een lichte ‘Gooise’ / ɻ / na een vocaal, gezien waar ze woont, maar ze heeft ook de geschraapte, meer stemloze achter-r / χ / van de regio. Daardoor zegt ze aan het woordbegin: / χ /egen ‘regen’, / χ /aden ‘raden, / χ /at ‘rad’, / χ /oot ‘rood’ en dergelijke.
Ze interpreteert de stemloze [ χ ] in /sx/ dus als een geschraapte achter-/r/ en omdat de /s/ alveolair is (voor, tegen het harde verhemelte) wordt ook de / r / daar gerealiseerd als [ r ]. Het begin van die / r / is stemloos, maar vlak voor de klinker krijgt die al wat stem. Je zou hem dus ook als [ ̥rr ] kunnen typeren. Hypercorrectie komt een enkele keer voor, maar dat heb ik alleen gehoord als ze aan het kleuren is: “ik moet de /s r o d ə/ stift hebben”. In dit woord, en in de positie voor een achterklinker realiseert ze de cluster ook als [ s ɽ ] met lichte retroflexie op de /r/.
Marc van Oostendorp wees me erop dat ze zo een gat vult in het nederlandse taalsysteem. In onze taal komen aan het woordbegin wel clusters van / s / met liquida voor, maar alleen met een / l / : sliep, sleep, slaan, slap, sloop, slop, sloep, sluw, sluit, slijp. Het cluster van / s / en / r / lijkt in het Nederlands aan het woordbegin te ontbreken, maar dat is niet zo in de úítspraak van veel mensen die het woordbegin van woorden als schriel, schreef, schraal, schrap, schrob, schrijf realiseren als [s r ].
Yade’s heranalyse / s r / van / s x / vult op een andere manier het gat ook op. Ik ben benieuwd hoe ze haar systeem gaat loslaten.
English Version
Spring 2015 I could not upload to my website, and thus Marc van Oostendorp placed this blog on the Dutch Linguistics website Neder-L. Yade busy at drawing, her mother recorded a short movie. I post it here anew with some additions.
Yade’s SROOL
movie
It is a strange fact, all those words in Dutch that begin with
When we look up map 9
My granddaughter, now nearly 5 years old, is at elementary school, first group, somewhere in Amsterdam. She pronounces always the word initial consonant cluster
Her realisation is not conditioned by the character of the following vowel, and so
Yade has not yet reached the stage of writing character clusters, although she began to write those of the long vowels, thus she doesn’t know the orthography of words with consonant clusters as in school. Hearing is excellent, no problems as regards her tongue; she does not have any problems with the pronunciation of
The thing she does is at a higher level and is a function of her perception of the / s χ /-cluster. It is related wit her m/r/ and how that one is realised in her region. Of course, given where she lives, she has a light ‘Gooise’ / ɻ / after a vowel, but she utilises also the raspy variant, the voiceless backed-r / χ / of the region. And so she says word initially: / χ /egen ‘rain’, / χ /aden ‘guess, / χ /at ‘wheel’, / χ /oot ‘red’ and so on.
Consequently, she constructs the voiceless [ χ ] in /sx/ as a rasped back-/r/ , and the /s/ being alveolar front, against the hard palate), also / r / is realised as [ r ] at that place of articulation. The beginning of that / r / is voiceless, but before the passage into the vowel it gets some voice already. One might transcribe [ ̥rr ]. Hypercorrection occurs two or three times, but I heard it her saying only when busy colouring: “ik moet de /s r o d ə/ stift hebben” (‘I must have the red felt-tip’). She realises this cluster in this word, and also in the position before a back vowel as [ s ɽ ] with slight retroflexion on /r/.
Marc van Oostendorp pointed out to me that she is filling a lacuna in the linguistic system of Dutch in this way. Dutch does have clusters van / s / plus liquida at the beginning of words, but restricted to this with / l / : sliep, sleep, slaan, slap, sloop, slop, sloep, sluw, sluit, slijp (‘slept, drag, demolition, dead end, sloop, sly, close, whet’). I looks like the cluster / s / plus / r / does not exist in Dutch word initially, but that is not the case in the pronunciation of the many people who the beginning of words like schriel, schreef, schraal, schrap, schrob, schrijf (‘skinny, wrote, arid, braced, scrub, write’) realise as [s r ].
Yade’s reanalisys / s r / of / s x / is filling the lacuna in another way too. I wonder how she will drop this system.